Over dit plankje:

Dit leesplankje behoort bij de leesmethode
"De nieuwe leerwijze voor het eerste onderwijs in lezen en zuiver schrijven". Dit is de tweede uitgave van J.H. Colenbrander.

Het plankje bestaat uit drie rijen met in totaal zestien afbeeldingen en normaalwoorden. Dat zijn woorden waarin de klinkers en medeklinkers hun ongewijzigde klank hebben.

Het plankje is van hout beplakt met papier en de afmeting is mij nog onbekend.

De woorden zijn:
geit, zeep, does, hout, roos,
wiel, haan, beuk, duif, schuur,
mes, vat, bijl, hok, juk, wip.

De uitgever van dit leesplankje was A. E. Kluwer uit Deventer.

De illustrator was J.B.B.

Bij dit plankje hoorden letterkaartjes en een
letterdoosje, grote leesplaat en/of leesplank voor klassikaal gebruik, oefeningen" Ik leer mijzelf", vijf leesboekjes" Blijde kleuters" en een toelichting getiteld "Recht op het doel af".
Dit leesplankje kostte f 0,40

Dit leesplankje heb ik in bezit.

Achterkant Leesplankje.

Bij dit plankje werd ten opzichte van de eerder uitgebrachte leesplaat met het tafereel op de voorkant, naar de achterzijde verplaatst. Zoals hier te zien is.

Letterdoosje.

Bij dit leesplankje hoorde een blikken letterdoosje. Het doosje heeft een diameter
van 6 cm.
Dit letterdoosje kostte f 0,11.

Dit letterdoosje heb ik in bezit.

Klassikale leesplaat

Dit is de klassikale leesplaat van Colenbrander, op linnen, met houten rollen en omboord (dof gevernist).

De leesplaat — in acht kleuren uitgevoerd in steendruk en 1,10 mtr. bij 1,15 mtr. groot (zonder de rand) — bevat in de eerste plaats
een tafereel(vertelplaat) van 1,10 mtr. bij 36 cm. De beschrijving is als volgt:
Op den voorgrond, links, bevindt zich een landelijk huisje (in den linkerhoek zijn een paar hoogopgaande struiken afgebeeld), een paadje leidt er naar toe. In de deur ziet men de vrouw des huizes. Zij heeft in de rechterhand een broodmes, dat ze van den koopman heeft gekocht, die voor haar staat; twee platte manden met koopwaar staan bij hem,
in de rechterhand heeft hij een stukje zeep, dat hij te koop aanbiedt. Op zijn rug hangt schuin het juk, waaraan de manden worden gedragen. Voor het hek tegen de zijmuur in de linker-
hoek lopen eenige kippen en een haan. Voor het raam, rechts van de deur, is een perkje met rozestruikjes, waaraan nog een laatste roode roos groeit, ('t Is herfst). Op den hoek van 't huis staat een vat (regenton), waarin de pijp van de dakgoot uitkomt. Verder naar rechts zien we een wip, gemaakt van een boomstam en een plank, waarop twee jongens van acht en negen jaar
zitten. Een zwarte hond (does) staat er bij te kijken. Ongeveer in 't midden van het tafereel bevindt zich een beuk, waaronder een drietal kinderen van 5vijf tot acht jaar, een jongen en twee meisjes, ijverig zoekend naar de beukenootjes, die om de stam verspreid liggen. Links er van, meer op den achtergrond, op een grasveld, graast een geit. Aan den rechterkant zien wij een schuur met een kippenpoortje in den wand. Dicht bij de deur der schuur staat de
boer. Hij is bezig met een bijl hout te hakken op een hakblok; een aantal blokjes (kachelhouten) liggen op den grond verspreid bij een stapel op lengte afgezaagde boomtakken en stammen. Tegen de schuur hangt een duivenhok. Een duif zit op een der onderste vliegplankjes, een tweede op de schuur. Een ander paar komt aanvliegen.Bij de schuur en gedeeltelijk er achter staat een boerenkar, een der beide wielen ervan is goed zichtbaar.

Verder bevat de plaat zestien afbeeldingen van dingen, die op het tafereel voorkomen, in drie rijen, in deze volgorde:
(geit — zeep — does — hout — roos,
wiel — haan — beuk — duif' — schuur,
mes — vat — bijl — hok — juk — wip).
De namen staan onder de afbeeldingen gedrukt met duidelijke zwarte letters van
4,5 cm. hoogte; ieder teken voor een
afzonderlijke klank staat op een eigen veldje van wit, waardoor verkregen is, dat het afzonderlijk in 't oog springt. Toch zijn de
veldjes, die door slechts dunne groene strepen zijn gescheiden, volstrekt geen beletsel voor het opvatten van elk woord als een geheel. Een woord is van een volgend door een rood vak gescheiden. Tusschen de afbeeldingen onderling zijn gele vakken.
Deze klassikale leesplaat kostte:
Onopgeplakt: f 9,-
Opgeplakt op linnen, met houten rollen en omboord: f 16,50.

Deze leesplaat heb ik in bezit.

Klassikale leesplank

Dit is de klassikale leesplank van Colenbrander op hout, opvouwbaar in drieen met scharnieren en een stel letters, die op richels geplaatst kunnen worden.

De leesplank is 140 x 120 cm groot. Door middel van scharnieren kon men de plank in drieen toeslaan, waardoor hij ook gemakkelijk op te bergen was. De inrichting was geljk aan die van het leesplankje, behalve dat de schuine gleuvenvervangen waren door houten richels, waarop de losse letterkaarten geplaatst en gemakkelijk afgenomen konden worden. De onderste ruimte was ook bestemd voor het samenstellen van woordjes en zinnetjes. De bijbehorende losse letters waren evengroot als die op de plaat, 't lichaam van de letters was 4,5 cm hoog; de hoogte van een kaart is 9 cm. De letters waren ook achter in de klas duidelijk te zien. Het bijzondere van deze leesplank was dat bij het afnemen van een kartonnen letter nooit een "gaping" onstond: de losse letters bedekten ook op de leesplank evenals op het leesplankje de andere (vaste) letters. Het woord onder de afbeeldingen bleef steeds als woord, dus in zijn geheel aanwezig, wat in de praktijk van veel waarde was bij het opsporen van de letterklank
De beschrijving van de vertelplaat op de plank is al bij de plaat hierboven omschreven.
Deze klassikale leesplank kostte f 21,-

Deze leesplank heb ik mijn bezit.

Letterkaartjes.

De letterkaartjes konden van dit karton losgeknipt worden en in het doosje worden bewaard. De kaartjes hebben een hoogte van 1,1 cm. Dit is dezelfde hoogte als de letters op de leesplaat. De kartonnen plaat heeft een afmeting van 21 bij 28 cm.
Deze letterkaartjes kostte f 0,07.

Deze letterkaart heb ik in bezit.

Leesboekjes.

Deze leesboekjes in zes deeltjes, getiteld: »Blijde Kleuters«, bevatten uitsluitend lesjes welke moesten dienen tot herhaling en
uitbreiding van de leesstof voor het bord.
De moeilijkheden van het lezen-leeren worden daarin geleidelijk aan de orde gesteld.
De boekjes zijn geschreven door D. van der Meulen.

Het oorspronkelijke eerste deeltje is belangrijk uitgebreid en in tweeën gesplitst (eerste deetje A en B) Het verzoek om nog wat meer leerstof te geven uitsluitend met woordjes van twee en drie letterklanken, als voorkwam in 't genoemde eerste deeltje tot en met bladzijde 19, heeft doen besluiten de inhoud met een zestigtal lesjes en ruimpjes aan te vullen. Woorden van vier en vijf klanken komen in deeltje A niet voor. Ze zijn alle van de vorm: oom, doos, eens.

In het Tweede deeltje kwamen woorden met de klanken: ooi, aai, oei, au, eeuw, ieuw voor.

Het Derde deeltje bevat in hoofdzaak een- en tweelettergr. woorden; slechts hier en daar zal men een drie- of vierlettergr. woord aantreffen.

In het Vierde deeltje kwamen geen andere moeilijkheden meer voor dan alleen de a, o en i (kort uitgesproken) in de open lettergrepen van woorden als: kachel, pochen, lichaam, enz.

Het Vijfde (lees) deeltje is een sluitstukje van de serie met verhaaltjes.
Blijde kleuters kostte f 0,40 per stuk.

Deze leesboekjes zoek ik nog voor mijn collectie.

Oefeningen.

Het boekje genaamd "Oefeningen ten gebruikte bij het aanvankelijk onderwijs in lezen en zuiver schrijven aansluitend aan de methode "Recht op het doel af" met vijfenveertig tekeningen voor het bord en een toelichting voor het gebruik van onzer letterkaartjes" was te gebruiken voor de onderwijzer.
Deze oefeningen kostte f 1,45.

Deze oefeningen heb ik in bezit.

Toelichting.

Toelichting "Recht op het doel af een eenvoudige, gemakkelijke en natuurlijke Methode voor het Aanvankelijk Leesonderwijs
met een Toelichting bij Colenbrander's Leesplaat, nieuwste hulpmiddel voor de „zelfwerkzaamheid" der leerlingen
bij het eerste onderwijs in Lezen".

In deze toelichting staat dat: "met behulp der leesplaat alle leerlingen, de achterlijke
niet uitgezonderd, nagenoeg geheel door eigen kracht en oefening zich in de leeskunst kunnen bekwamen".

Hoofdstukken uit de toelichting zijn:
I. Het aanvankelijk Leesonderwijs.
II. Beschrijving der Leesplaat.
III. Aanvankelijke kennismaking met de Leesplaat en de eerste klanken en tekens.
IV. Vooroefeningen.
V. Nadere kennismaking met de Leesplaat.
VI. Het lezen-leeren.
VII. De "Moeilijkheden".
VIII. Onze leesboekjes.
Deze handleiding kostte f 1,50.

Deze toelichting zoek ik nog voor mijn collectie.

Ik leer mij zelf.

Eerste leg- en leesoefeningen voor School en Huis (voorloper van "blijde kleuters" ). In dit boekje zat een leesplaat en een stel letterkaartjes. Dit boekje was niet alleen bestemd voor de lagere school, maar kon vooral ook voor oefeningen in huis gebruikt worden. Ouders vonden daarin nauwkeurig aangewezen, wat ze hadden te doen voor hun kinderen, die nog niet of pas op school gingen, op weg te helpen. Met weinige, maar gepaste hulp in 't begin. kwam het kind heel spoedig zover, dat het zichzelf kon redden en dan
verder door eigen werkzaamheid goed en gemakkelijk leerde lezen. Daar de methode geheel op het beginsel der zelfwerkzaamheid, dat zelf vinden en zelf doen in zich sluit, gebaseerd was, kon het resultaat niet twijfelachtig zijn. De betrekkelijk eenvoudige en voor het kind aantrekkelijke manier van handelen en de zeer interessante leesstof (pakkende zinnetjes) bij de talrijke mooi uitgevoerde plaatjes, maakte het boek geschikt niet enkel voor normale, maar ook wel in 't bijzonder voor de achtelijke kinderen. (Citaat uit handleiding). Voor hoofdelijk onderwijs, kleine klassen en scholen met zogenaamde zwakzinnige leerlingen werd "Ik leer mij zelf" speciaal aanbevolen. Het boek was eenig in de schoolwereld, in een woord een unicum. In dit boekje komen plaatjes evenwel in blauw voor en was elke bladzijde in kader gevat, waardoor het effect werd verhoogd.

Deze leesoefeningen heb ik in bezit.

Leesplankje J. H. Colenbrander omstreeks 1902.